11 Van dorpsonderwijzer in Usselo tot fabriqueur aan Oude Markt
Thijs Lammerink uit Usselo, onderwijzer, fabriqueur in Enschede. Schoonzoon begon J.F. Scholten & Zonen, nieuw in Enschede. Primeur voor Stroink, eerste stoomweverij. Jannink van start aan Beltstraat. Blijdenstein mopperde op Joden. Menko startte klein.
12 Johan Rudolph Thorbecke op de bres voor spoor in Twente
In 1866 station in Enschede. Intensieve lobby. Thorbecke pleitte voor Twentse industrie. Ook treinen door Achterhoek en lijn naar Oldenzaal, nieuwe fabrieken. Uiteindelijk ook spoorlijn naar Duitsland. Het vuilnistreintje naar het Usselerveen.
13 Thorbecke in Enschede, tijdje weg uit ‘sfeer van intriges en ambities’
Thorbecke rustte uit in Van Heekshuis, na val van kabinet. Hendrik Jan van Heek was laatste patriarch. Legaat voor aanleg Volkspark. Monument voor deze ‘vriend des volks’ in het park. Echtgenote Tante Lida, te vroeg gestorven, was bekende schilderes.
14 Enschede na stadsbrand geen New York in ’t klein
Stad brandde af, op 7 mei 1862. Niet herbouwd als New York, oude patroon bleef, binnenstad vorm van ei. Burgemeester ging stenen bakken. Thorbecke zorgde voor ‘voeding en dekking’, maar tegen betaling. Woningbouw ging direct van start.
15 Stad ‘ontzettend verfraait um ’n oalden stadstorent’
Drie kerken waren verwoest. Grote Kerk mocht niet weer in centrum komen. Uiteindelijk kreeg de kerk toch weer een toren. De katholieken bouwden een nieuwe kerk. Doopsgezinden bleven aan Stadsgravenstraat, in hun nieuwe vermaning.
16 ‘Geef mij maar wat te bikken! Wat heb ik aan een koning?’
Het volk morde al op 1 mei 1862, toen Willem III op bezoek was. In 1867 rel om plannen ziekenfonds. In jaren zeventig onrust over agio-regeling. In 1885 rede van Domela Nieuwenhuis. Twente was een kansrijke streek voor socialisten.
17 Tjeerd van der Zee, vijand van socialisten en stakers
Held van Soerian werd burgemeester van Enschede. Hardvochtig optreden tegen ontevreden, stakende textielarbeiders. Stakingen bij Jannink (1888), 1890 bij Ter Kuile Morsman, om dronken wever. Optreden burgemeester op agenda van Tweede Kamer.
18 Kapelaan Alphons Ariëns, ‘mens van koninklijke liefde’
Alphons Ariëns jonge kapelaan in Enschede, ‘lelijkste stad van Nederland’. Streed voor katholieke arbeiders in textielfabrieken. Eerste vakbond in Nederland in Twente. Bouwde Tivoli en Concordia, roomse bijenkorf, en stichtte Koffiehuis Volksvriend.
19 Fabrikanten brouwen bier, is beter dan ‘glaeske foezel’
Werkloze fabrikant werd bierbrouwer in Nieuwlustpark. Ariëns als drankbestrijder: katholieke ‘drankweer’ voor mannen en vrouwen. Brouwerij van fabrikanten dank zij bankier samen met brouwer De Kroon in Groenlo. Brouwerij Grolsch in Enschede.
20 Drie gevluchte Franciscanessen verzorgen zieken in oude pastorie
Duitse zusters vluchtten voor Meiwetten van 1873. Klooster in herenhuis in Denekamp. Pastoor Jacobus Parochie wilde katholiek ziekenhuis in voormalige pastorie. Ook eigen ziekenhuis voor protestanten. Samengegaan in Medisch Spectrum Twente.