Het boek

Geschiedenis van Enschede stad uit stoom en strijd

Enschede heeft een boeiende, spannende geschiedenis, in dit boek* gevat in kleurrijke verhalen, verluchtigd met meer dan vijfhonderd beelden van toen en nu. Elfduizend jaar geleden woonden hier al mensen, jagers-verzamelaars, in tenten van dierenhuiden. Het is een oude stad, hoe oud, weet niemand, misschien uit de tijd van de Germanen? Een protestantse stad, want prins Maurits verjoeg de Spanjaarden die het katholieke geloof verdedigden. Um ’n oalden stadstorent bleef Enschede eeuwenlang een klein stadje, waar het spinnen en weven thuis uitgroeide tot een wereldindustrie van katoen. Enschede is een stad, gegroeid uit stoom. Op niet meer dan zestig hectaren stonden immense fabriekshallen, hun schoorstenen rookten zes dagen in de week, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat. Enschede groeide, heel snel, in het begin van de twintigste eeuw, het grondgebrek begon zich te wreken, te weinig woningen. Ruimte kwam er pas in de jaren dertig toen Enschede en Lonneker niet van harte, maar gedwongen samengingen. Ineens was er grond, ruimte, voor singels, voor woonwijken, Enschede groeide uit tot één van de grootste steden van ons land. Welvarend was Enschede zeker, tot eind jaren zestig de textielindustrie te gronde ging. Werkloosheid, armoede, troosteloze triestheid troffen de stad. Maar Enschede herpakte zich, ruimde het verleden op, schiep een eigentijdse stad. De komst van de Technische Hogeschool Twente – nu Universiteit Twente – betekende nieuwe kansen. Enschede ontworstelde zich aan het textielverleden, de stad bruist weer.

Zinloze oorlogen, onstuitbare branden, uitzichtloze stakingen teisterden Enschede in voorbije jaren, maar de stad was onverslaanbaar. Eeuwenlang een klein stadje, nog geen 120 voet­balvelden. Tussen arbeiders­huizen, stadsvilla’s, winkels moesten fabrieken een plek vinden, langs de spoorlijnen naar het westen, naar Oldenzaal, naar Duitsland. Toen de stoommachines kwamen en Lonneker steeds meer grondgebied afstond, groeide de stad. Onafzienbare fabriekshallen brachten voorspoed, maar ook ellende. Ontevreden arbeiders staakten, vakbonden vochten voor meer loon en betere arbeidsomstandigheden, maar nooit wonnen ze van de machtige fabrikanten. Hun strijd bleek niet zinloos. Maar de textielindustrie sneuvelde, nauwelijks een halve eeuw later. Weer kroop de stad uit het dal, manmoedig het trieste lot dragend, vastberaden te overleven. 
De stad van nu bewijst dat ook die strijd niet vergeefs was.
Enschede, stad uit stoom en strijd.

Wim H. Nijhof

Het wapen van Enschede.

* Het Boek Geschiedenis van Enschede, verschenen in oktober 2014, is uitverkocht en is/wordt niet in herdruk genomen. We wensen u veel leesplezier op deze Internetpagina’s. Meer informatie over het boek is hier te vinden.